منبع: ایلنا
دومین مناظره هفته جاری جمشید پژویان این بار مقابل احمد میدری، عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز برگزار شد. محور مناظره هدفمند کردن یارانه‌ها بود با این تفاوت که تئوری‌های اقتصادی از جمله مکتب نئوکلاسیک هم به چالش کشیده شد. به گزارش خبرنگار ايلنا، احمد میدری در این نشست با اشاره به انتقادهايي كه از طرح آزاد سازی قیمتها از سوي كارشناسان مطرح مي‌شود، گفت: این طرح به سه دلیل کلیدی نمي‌تواند مشكلات ساختاری اقتصاد ایران را برطرف كند؛ اين سه دليل شامل رقابت، مالكيت خصوصي و بازار است به همين دليل پيشنهاد مي‌كنم كليه اين انتقادات به صورت مكتوب درآيد تا دولت بتواند به اين انتقادات پاسخ دهد. به همین دلیل معتقدم آزادسازی قیمتها موجب اختلال.......دومین مناظره هفته جاری جمشید پژویان این بار مقابل احمد میدری، عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز برگزار شد. محور مناظره هدفمند کردن یارانه‌ها بود با این تفاوت که تئوری‌های اقتصادی از جمله مکتب نئوکلاسیک هم به چالش کشیده شد.
به گزارش خبرنگار ايلنا، احمد میدری در این نشست با اشاره به انتقادهايي كه از طرح آزاد سازی قیمتها از سوي كارشناسان مطرح مي‌شود، گفت: این طرح به سه دلیل کلیدی نمي‌تواند مشكلات ساختاری اقتصاد ایران را برطرف كند؛ اين سه دليل شامل رقابت، مالكيت خصوصي و بازار است به همين دليل پيشنهاد مي‌كنم كليه اين انتقادات به صورت مكتوب درآيد تا دولت بتواند به اين انتقادات پاسخ دهد. به همین دلیل معتقدم آزادسازی قیمتها موجب اختلال در نظام انحصاری دولتی شده و کارایی به دنبال نخواهد داشت.
وی اولین نقد را مربوط به تورم‌زایی این طرح دانست و تصریح کرد: برخي كارشناسان معتقدند كه اين طرح موجب شكل‌گيري قيمت در يك نظام انحصاري دولتي مي‌شود و نمي‌توان تعيين قيمت را در اختيار بازار نهاد. وي افزود: دولت نمي‌داند كه اين طرح چه ميزان تورم ايجاد مي‌كند و در اين مورد، اختلاف نظر وجود دارد. دولت می‌گوید 15 درصد و مجلس از 40 درصد تورم صحبت مي‌كند؛ این درحالی است که تجربه‌های جهانی نشان می‌دهد که در تجربه‌های كشوري مثل ايران تورم بین 60 تا 100 درصد را درپی خواهد داشت.
میدری با اشاره به دومین نقد این طرح موفقیت هدفمند کردن یارانه‌ها را در گرو آزادسازی نرخ ارز و بهره عنوان كرد و یادآورشد: اگر قرار است در خلا این دو موضوع آزادسازی صورت بگیرد نتیجه‌اش پدیده صنعتی‌زدایی، کاهش تولید، صادرات و خروج منابع از نظام بانکی خواهد شد و سیستم بانکی به ورشکستگی منجر می‌شود. زيراهنوز مشخص نيست كه اين طرح درخصوص واردات چه عكس العملي را نشان خواهد داد به خصوص واردات بي‌رويه كالاهاي چيني كه در سطح جامعه به شدت انجام مي‌شود.
این اقتصاددان سومین نقد وارده به این طرح را مساوی با شورش‌های اجتماعی ناشی از آزادسازی قیمتها ذکر کرد و گفت: شواهد زیادی در دنیا وجود دارد که به دنبال آزادسازی قیمتها شورش‌های اجتماعی رخ داده که گاه سرنوشت سیاسی یک کشور را تحت تاثير قرار داده است؛ از جمله آنها می‌توان به شورش‌های مشابه در کشورهايی مثل ونزوئلا، شیلی و مصر اشاره کرد.
او با طرح این پرسش که آیا دولت برای این موضوع تدبیری اندیشیده است، تصریح کرد: برخی از منتقدان می‌گویند اجرای طرح آزادسازی قیمتها موجب افزایش خط فقر می‌شود، اگر خط فقر را 700 هزار تومان و تورم را حداکثر 30 در نظر بگیریم بعد از آزادسازی قیمتها قدرت خرید مردم 210 هزار تومان کاهش می‌یابد که باید دولت این فاصله را جبران کند.
عضو هیات عملی دانشگاه شهید چمران با اشاره به نامه دکتر سبحانی به رییس قوه قضاییه در سال گذشته یادآورشد: این طرح زمینه جرم و جنایت را افزایش داده و اصولا جرم ساز است.
او نقد دیگر را عقلانی ذکر کرد و گفت: این طرح مردم را به سمت دروغگویی سوق می‌دهد و مبانی اخلاقی جامعه را زیر سئوال می‌برد. در سال‌هاي جنگ به ياد داريم عده‌اي شناسنامه‌هاي جعلي ايجاد مي‌كردند و يا شناسنامه‌هاي متوفيان خود را باطل نكردند تا بتوانند از آنها استفاده كنند.
او ادامه داد: درحالي كه در كشورهاي مشابه كه اين طرح را اجرا كردند سيستم خود اظهاري كه منجر به تشخيص افراد نيازمند شده؛ تهيه شده است؛ از سيستم‌هاي الكترونيكي استفاده مي‌شود و كاملا مشخص است كه يك فرد به چه ميزان درآمد دارد و حتي سيستم‌هاي مالياتي دقيقي در اين زمينه وجود دارد.
میدری با تاکید براینکه اجرای این طرح جراحي همراه با خونریزی است، گفت: می‌گویند جراحی همراه با درد است و مردم باید متانت داشته باشند تا قیمتها آزاد شود، اما آیا بعد از اصلاح قیمتها مشکلات ساختاری اقتصاد ایران هم حل می‌شود و زایمان با درد به تولد فرزند سالم منجرمی‌شود؟
اقتصاد نئوكلاسيك با چاشني حضور دولت
جمشید پژویان رییس شورای رقابت و عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی در این مناظره و به دنبال سخنان احمد میدری گفت: بیایید در چارچوب مباحث علمی صحبت کنیم؛ اینکه گفته می‌شود باعث شورش می‌شود، این طرح در جاهای دیگر چنین نتیجه‌ای نداشته است. مثلا مشابه‌ترين اتفاق در سال 1973و افزايش قيمت حامل‌هاي انرژي به دليل شوك نفتي به خصوص در كشورهاي صنعتي اتفاق افتاد. اين انتخابي بود كه خود قدرتمندها انجام داده‌اند و به صادركنندگان نفت علامت دادند كه قيمت را بالا ببريد.
شما مي‌توانيد تورم آن زمان را هم رصد كنيد. وي ادامه داد: با اصلاح قیمتها شورشي اتفاق نيفتاد.
پژویان با بیان اینکه در طرح آزادسازی قیمتها موضوع تورم برروی میز اقتصاددانان قرار ندارد، تصریح کرد: این بحث شاید در کشوری مثل ما که متاسفانه به عوامل کنترل کننده تورم توجهی ندارند طرح شود.
او در ادامه به حضورش درجلسه‌ای اشاره كرد که با حضور برخي اعضای هیات دولت و اقتصاددانان برگزار ه شده بود و در اين رابطه گفت: در اين جلسه پرسیدم که آیا دولت اجباری برای اجرای این طرح دارد که درپاسخ شنیدم چنین نیست.
این اقتصاددان یادآورشد: مسئله اين نيست كه اگر اين طرح را اجرا نكنيم دچار تحول و رشد نمي‌شويم چرا كه همچنان‌كه شاهديم بيرون رفتن صنايع از فعاليت‌هاي توليدي در 10 - 20 سال گذشته همچنان ادامه داشته و اين اتفاق شديدتر هم خواهد افتاد.
رييس شوراي رقابت خاطرنشان كرد: چرا نمي‌توانيم با چين مقابله كنيم؟ آيا دليل آن به نرخ ارز مربوط نيست؟ درحالي كه افزايش كيفيت و بهره‌وري نيروي كار و ماشين‌هاي مستهلك شده است كه ما را از دور رقابت خارج مي‌كند؟
وي با طرح اين پرسش كه چه انگيزه‌اي در اقتصاد ما براي رفتن به سمت بهره‌وري بالاتر وجود دارد اظهار داشت: بدون چارچوب علمي ايراد گرفتن هيچ كاري ندارد مثلا گفته مي‌شود اين لايحه ايجاد فقر مي‌كند اما بايد پرسيد كه آيا در دوراني كه بالاترين درآمدهاي نفتي را داشتيم و قيمت‌ها هم ثابت بود فقر كاهش پيدا كرد يا تورم نداشتيم؟
پژویان گفت: به همین دلیل در اجرای طرح هدفمند کردن یارانه‌ها قایل به جراحی و خونریزی نیستم و این را تولد اقتصاد ایران می‌دانم.
او ادامه داد: من اقتصاددان بخش عمومی هستم یعنی روشي كه اقتصاد دنيا با آن اداره مي‌شود و مبتنی بر روش شناسی و اعتقاد به بازار آزاد است به همين دليل من نظریات نئوکلاسیک را در کنار حضور دولت در اقتصاد می‌پذیرم.
رییس شورای رقابت خاطرنشان کرد: متاسفانه برای کنترل تورم 50 تا 60 میلیارد دلار واردات داشته‌ایم معلوم است که اصرار به کنترل نرخ ارز وجود دارد. درمورد نرخ بهره هم همین است.
پژویان عنوان کرد: خیلی دوست دارم یکی از عزیزانی که اصرار دارد این طرح موجب تورم می‌شود مدلی ارایه کند که برمبنای آن نرخ تورم قابل محاسبه و پیش‌بینی باشد. درحالی که بهترین مدل تعادل عمومی است که در هیچ کجای دنیا هم اين مدل نتوانسته تورم را پيش بيني كند.
او اضافه کرد: از نظر تئوريك هم كاملا مسخره است كه تصور كنيم جدول داده- ستانده بتواند نرخ تورم را پيشگويي كند.
دنبال تخطئه سياسي افراد نيستيم
پژویان خطاب به کسانی که عنوان می‌کنند آزادسازی قیمتها تورم زاست، گفت: آرزوی من این است که استاد قبل از مرگش می‌توانست نمرات دانشجويانش را تغییر دهد آنوقت می‌دانستم نمرات چه كساني را تغییردهم!
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: قانون کار و تامین اجتماعی باید اصلاح شود چطور است كه كارآفرينان ما بخشي از اقتصاد دنيا را در اختيار دارند و به خاطر آنها زمان عيد نوروز تعطيل مي‌شود و يا نيروي كار ما دركشورهاي خارجي بهره‌وري بالايي دارند اما نيروي كار و سرمايه در ايران بهره‌وري ندارند. معلوم است كه مسئله فقر با این لایحه برطرف نمی‌شود.
او تاکید کرد: هدف این نیست که کسانی را از نظر سیاسی تخطئه کنیم، بلکه به دنبال این هستیم که راهکارهایی را پیدا کنیم که اقتصاد ایران را از این مشکلات رها کند.
پژویان گفت: آیا با وجود این توانایی‌ها اقتصاد ایران باید 8 میلیون نفر زیر خط فقر داشته باشد؟
اصلاح نظام بروكراتيك
احمد میدری در ادامه این مناظره در واكنش به سخنان جمشيد پژويان گفت: اگر موضوع آزادسازی قیمتها در چارچوب اقتصاد نئوکلاسیک باشد، این دانشکده باید از این موضوع تبری بجوید!
او ادامه داد: اگر چه درست است كه مصرف بنزين و گازوئيل بيش از اندازه است اما با افزايش قيمت اين حامل‌ها چه كساني ضرر خواهند كرد. يقيناً كساني كه در روستاها و شهرهائي ساكن هستند كه براي رفتن به پزشك بايد به تهران بيايند و هزينه حمل و نقل را نيز تحمل كنند.
ميدري با بيان اينكه دولت مدعي است به دليل ارزان بودن بنزين مردم بيش از اندازه بنزين مصرف مي‌كنند، تصريح كرد: در اقتصاد ایران گروه‌های انحصار گر بسیاری وجود دارند که از جمله آنها می‌توان به دو شرکت ایران خودرو و سایپا اشاره کرد. تولیدات این دو شرکت 37 درصد بیش از مصرف سایر خودروها بنزين مصرف مي‌كنند. اما آیا با آزادسازی میزان مصرف خودروهای تولید داخل کم می‌شود؟
او ادامه داد: با این جزیره صنعتی که برای این دو خودروساز بوجود آمده، نمی‌توان رقابت ایجاد کرد. سالانه 22 میلیارد لیتر مصرف صورت می‌گیرد که 37درصد اتلاف منابع ناشی از این دو خودروساز است، این رقم 6 هزارمیلیارد تومان اتلاف منابع مي‌شود.
اين كارشناس مسائل اقتصادي گفت: در هيچ جاي دنيا سياست‌هاي قيمتي نتوانسته است صرفه جويي و كاهش مصرف را به بار آورد و به نظر مي‌رسد بايد تنها در بين توليدكنندگان ايجاد رقابت كرد.
وي با اشاره به ورورد بخش خصوصي به عرصه اقتصاد گفت: تا به امروز نگذاشته‌ايم بخش خصوصي وارد اقتصاد شود و لي كارهايي را در زمينه خصوصي سازي انجام داده‌ايم كه از وضعيت دولتي بودن نيز بدتر است.
این استاد دانشگاه با تاکید براینکه اصلاحات در اقتصاد ایران باید غیر قیمتی باشد، یادآورشد: ما نمی‌توانیم در چنین شرایطی انحصارزدایی کنیم زیرا گروه‌های فشاری وجود دارند که اجازه چنین کاری نمی‌دهند.
او ادامه داد: مثلا" قبل از ورود ايرانسل، مخابرات يك سيم كارت را به مبلغ 800 هزار تومان مي‌فروخت اما بعد از ورود اپراتور سوم شاهد بوديم همان سيم كارت 8 هزار تومان بيشتر نمي‌ارزد و مي‌توان با اين مبلغ كم يك سيم كارت خريد.
ميدري خاطرنشان كرد: بعضي‌ها معتقد بودند بايد قيمت مكالمه را افزايش داد تا مردم كمتر از تلفن استفاده كنند اما در آن زمان عده‌اي به آنها گوش زد كردند كه اكنون در ايران قيمت مكالمه تلفن بيشتر از بسياري از كشورهاي ديگر است.
به گفته وي به جاي آنكه بياييم و سياست‌هاي قيمتي را تجربه كنيم بايد در كشور انحصارزدايي مي‌كرديم و بعد از آن دست به جراحي اقتصادي مي‌زديم.
او پالایشگاه‌ها را در كشور شدیدا"ناکارآمد توصيف كرد و گفت: درحال حاضر حتي نيروگاه خصوصي نداريم و حتي 9 پالايشگاه موجود نيز نتوانسته‌اند كارآمد باشند. بنابراين معتقدم كه پيش از آنكه بخواهيم اصلاحات را با قيمت آغاز كنيم بايد اصلاحات را با افزايش رقابت آغاز مي‌كرديم.
ميدري با بيان اينكه بايد رقابت ايجاد كنيم، عنوان كرد: در بخش‌هاي نيروگاهي كشور و حتي ساخت پالايشگاه‌ها بايد براصلاح نقاطي تكيه كنيم كه زمينه رقابت ايجاد مي‌كند، ما بايد مالكيت واقعي را معرفي نماييم بدون آنكه جامعه را دچار يك شوك قيمتي كنيم.
اين استاد دانشگاه خاطرنشان كرد: سياست‌هاي غير قيمتي در حال فراموش شدن است و از طرفي نيز هزينه‌هاي توليد بسيار بالا هستند. از سويي فضاي كسب و كار به شدت خراب است .به همين دليل فكر نمي‌كنم با حذف يارانه‌ها همه مشكلات اقتصادي ما حل شود.
او ادامه داد: متاسفانه نظام بروکراتیک دولتي اجازه ورود بخش خصوصی به صنعت پالایشگاهی را نمی دهد. دولت می‌گوید بهره‌وری بالا برود اما آیا با لفظ "باید"بهره‌وری بالا می‌رود؟
میدری تصریح کرد: در همین اقتصاد ایران نیروگاه‌هایی داریم که به بخش‌خصوصی داده نمی‌شود، وضعیت خصوصی‌سازی هم بدتر از نگهداری نزد دولت است. آیا اقتصاد نئوکلاسیک از چنین مواضعی دفاع می‌کند؟
نماینده دور ششم مجلس با بیان اینکه دولت از لحاظ اجرایی امروز به بن بست رسیده، گفت: نظام اجرایی دولت در مجموعه نظام اداری به مرحله‌اي رسیده که می‌گوید راهی جز آزادسازی قیمتها ندارد. دلیل این تصمیم به بن بست رسیدن است.
او ادامه داد: شما چگونه می‌توایند جلوی اتلاف منابع در پالایشگاه‌هایی که حداکثر 20 درصد اتلاف منابع دارند بگیرید و یا آیا می‌دانید 34 هزار بشکه نفت روزانه تلف می‌شود؟ دلیل تمام این اتلاف منابع‌ها انحصار به دلیل ناکارآمدی دولت است.
ناكارآمدترين فعال اقتصادي
پژویان به دنبال سخنان میدری با اشاره به مثال‌های دکتر میدری از دو شركت خودروساز سایپا و ایران خوردوگفت: مگر با پس گردن زدن به این صنایع مشکلات بهره‌وری آنها حل نمی‌شود. مگر مشكل كارخانجات خودرو در بقيه صنايع وجود ندارد واقعيت اين است كه دليل يكي است و مشخصا با وجود بنزين رايگان يك خودروساز چه دولتي و چه خصوصي حاضر نيست هزينه بالايي را صرف اصلاح ساختار توليد خود كند. چه كسي بررسي كرده كه از واردات 60 ميليارد دلاري ما مي‌توانيم بيش از 40ميليارد دلار آن را در داخل توليد كنيم.
او ادامه داد: چه کسی گفته اصلا"ماخودروساز هستیم؟بدون شک دولت خود از ناکارآمدترین فعال اقتصادی است.
پژويان تصريح كرد: بنده تمام تحصیلاتم در مکتب نئوکلاسیک وشیکاگو بوده، در اقتصاد ایران هم ناکارآمدی مدیریت دولتی داریم و هم ناکارآمدی بخش عمومی که بخش خصوصی هم درآن سهیم است. اگر قرار بود بتوانيم بدون علامت دادن قيمتي و مكانيزم بازار و با طراحي برنامه‌هاي متمركز عمل كنيم و موفق شويم نظام برنامه‌ريزي متمركز كمونيستي از هم نمي‌پاشيد و بايد شاهد اين بوديم كه همه نظامات متمركز دولتي موفق شوند اما اين اتفاق نمي‌افتد چرا كه خودروساز‌ها با دستور هرگز توان خود را در شوروي بالا نبردند.
تئوريسين اقتصادي دولت دهم تاكيد كرد: علامت قيمت اولين علامت در اقتصاد است و كدام اقتصاددان را مي‌توان يافت كه معتقد باشد كه علامت ديگري وجود دارد كما اينكه زماني كه قيمت‌ها اصلاح شد مي‌توان از ابزارهاي ديگر نيز بهره برد.
رییس شورای رقابت تصریح کرد: بنده رییس شورای رقابت هستم و امروز با نظام تنظیم بازار و قیمت گذاری به شدت درگیرم. براي تصحيح وضعيت رقابت در كشور از زمان تشكيل شورا 5 يا 6 حكم صادر كرده‌ايم. بدون برداشتن قدم اول كه اصلاح قيمت‌هاست چطور مي‌توان قدم‌هاي بعدي را برداشت؟
او با بيان اينكه من اقتصاددان هستم و نماينده دولت نيستم، اظهار داشت: دفاع من از اين طرح سي ساله است
وي تصريح كرد: بعد از تغيير قيمت‌ها بايد اجراي قانون اصل 44 اصلاح شود، همچنين دولت وادار به رشد بهره‌وري شود.
او ادامه داد: همان‌طور که زمان تصویب قانون اصل 44 فریاد می‌زدم طرح سهام عدالت شکست خورده؛ امروز هم بپذیرید که عدم کارایی تمام جوانب اقتصاد را در برگرفته و هیچ راهی جز اصلاح قیمتها وجود ندارد.
به دنبال ریشه ناکارآمدي
در ادامه اين مناظره احمد میدری در پاسخ به این سخنان پژویان گفت: اصلاح قیمتها نقطه آغاز نیست، بدون اصلاح می‌توان اقداماتی کرد که به افزایش کارایی و بهره‌وری بیانجامد. مثلا ورود اپراتور دوم ایجاد رقابت کرد. اگر این اتفاق در سایر صنایع از جمله خودروسازی‌ها هم بیفتد مشکل اقتصاد حل می‌شود.
او ادامه داد: مسئله اصلی اینجاست که دولت اجازه رقابت نمی‌دهد، اگر اجازه رقابت داده شود اصلاح قیمتها لازم نیست.
میدری خاطرنشان کرد: دولت تشنه بروکراسی است، سال‌هاست که آن را تبلیغ می‌کند. مثلا روزانه اعلام می‌شود که مصرف آب خانوارها افزایش یافته اما نمی‌گویند که چه میزان آب در شبکه توزیع تلف می‌شود. به همین دلیل با شناختی که ازنظام اداری و تصمیم‌گیری دارم، اصلاحات قیمتی راه حل درستی نیست.
بهره‌وري با اصلاح قيمت‌ها
سخنان میدری که موجب تشویق حضار در مناظره شده بود، موجب واکنش پژویان شد. او خطاب به میدری گفت: بی دلیل نیست که شما توانستید نماینده مجلس شوید. چون یک موضوع را مدام تکرار می‌کنید. دوستی داشتم که فوت کرد. او می‌گفت هر وقت برای سخنرانی به جایی می‌روم اول جمع را بررسی می‌کنم ببینم چه چیزی را دوست دارند، بعد همان را تکرار می‌کنم!
او ادامه داد: این مسایلی که شما می‌فرمایید در طول چند دهه وجود داشته است. مگر ناکارآمدی مربوط به این دولت است؟ شما که نماینده مجلس بودید چرا این ناکارآمدی‌ها را اصلاح نکردید؟
احمد میدری نیز در پاسخ به پژویان گفت: ایجاد رقابت در اقتصاد بدون شوک قیمتی هم امکان پذیر است. اصلاح قيمت‌ها منجر به هدفمند كردن يارانه‌ها نمي‌شود ما مي‌خواهيم پول را به توليد كننده بدهيم اما اين بازگشت پول منجر به كارايي نمي‌شود تنها زماني مي‌توان گفت اقتصاد در حال رشد و شكوفايي است كه ورود بخش خصوصي وافزايش رقابت را براي اقتصاد همورا كنيم.
او خطاب به پژویان عنوان کرد: شما رییس شورای رقابت هستید اما هنگام واگذاری مخابرات مخالفت خود را با اینکه مخابرات غیر رقابتی واگذارشد اعلام نکردید. آيا اصلاح قيمتي را در ساختار انحصار دولتي توصيه مي‌كنيد؟ شما اگر بخواهيد رفاه را در جامعه ايجاد كنيد بايد به جاي اصلاح قيمت به سمت افزايش رقابت و ورود بخش خصوصي برويد.
پژویان در پاسخ گفت: همان زمان گفتم که این عرضه غیررقابتی است.
او سپس خطاب به میدری گفت: چند بخش خصوصی می تواند وارد نیروگاه شود؟
میدری درپاسخ گفت: خیلی!
پژويان سپس گفت: وقتي انحصار طبيعي وجود دارد جاي ايجاد رقابت نيست. اينكه رقابت ايجاد شود خواسته 30ساله من است و ناكارآمدي دولت هم همين وضعيت را دارد؛ اما با دادن علائم قيمت است كه حركت شروع مي‌شود.
ميدري در پاسخ به او تاكيد كرد: با ورود بخش خصوصي به اقتصاد مي‌توانيم جامعه را به سمت رفاه هدايت كنيم و اين امر زماني رخ مي‌دهد كه اجازه دهيم بخش خصوصي وارد اقتصاد شود، در نهايت اين امر منجر به اصلاح قيمت‌ها خواهد شد.
به گزارش خبرنگار ايلنا، احمد میدری در این نشست با اشاره به انتقادهايي كه از طرح آزاد سازی قیمتها از سوي كارشناسان مطرح مي‌شود، گفت: این طرح به سه دلیل کلیدی نمي‌تواند مشكلات ساختاری اقتصاد ایران را برطرف كند؛ اين سه دليل شامل رقابت، مالكيت خصوصي و بازار است به همين دليل پيشنهاد مي‌كنم كليه اين انتقادات به صورت مكتوب درآيد تا دولت بتواند به اين انتقادات پاسخ دهد. به همین دلیل معتقدم آزادسازی قیمتها موجب اختلال در نظام انحصاری دولتی شده و کارایی به دنبال نخواهد داشت.
وی اولین نقد را مربوط به تورم‌زایی این طرح دانست و تصریح کرد: برخي كارشناسان معتقدند كه اين طرح موجب شكل‌گيري قيمت در يك نظام انحصاري دولتي مي‌شود و نمي‌توان تعيين قيمت را در اختيار بازار نهاد. وي افزود: دولت نمي‌داند كه اين طرح چه ميزان تورم ايجاد مي‌كند و در اين مورد، اختلاف نظر وجود دارد. دولت می‌گوید 15 درصد و مجلس از 40 درصد تورم صحبت مي‌كند؛ این درحالی است که تجربه‌های جهانی نشان می‌دهد که در تجربه‌های كشوري مثل ايران تورم بین 60 تا 100 درصد را درپی خواهد داشت.
میدری با اشاره به دومین نقد این طرح موفقیت هدفمند کردن یارانه‌ها را در گرو آزادسازی نرخ ارز و بهره عنوان كرد و یادآورشد: اگر قرار است در خلا این دو موضوع آزادسازی صورت بگیرد نتیجه‌اش پدیده صنعتی‌زدایی، کاهش تولید، صادرات و خروج منابع از نظام بانکی خواهد شد و سیستم بانکی به ورشکستگی منجر می‌شود. زيراهنوز مشخص نيست كه اين طرح درخصوص واردات چه عكس العملي را نشان خواهد داد به خصوص واردات بي‌رويه كالاهاي چيني كه در سطح جامعه به شدت انجام مي‌شود.
این اقتصاددان سومین نقد وارده به این طرح را مساوی با شورش‌های اجتماعی ناشی از آزادسازی قیمتها ذکر کرد و گفت: شواهد زیادی در دنیا وجود دارد که به دنبال آزادسازی قیمتها شورش‌های اجتماعی رخ داده که گاه سرنوشت سیاسی یک کشور را تحت تاثير قرار داده است؛ از جمله آنها می‌توان به شورش‌های مشابه در کشورهايی مثل ونزوئلا، شیلی و مصر اشاره کرد.
او با طرح این پرسش که آیا دولت برای این موضوع تدبیری اندیشیده است، تصریح کرد: برخی از منتقدان می‌گویند اجرای طرح آزادسازی قیمتها موجب افزایش خط فقر می‌شود، اگر خط فقر را 700 هزار تومان و تورم را حداکثر 30 در نظر بگیریم بعد از آزادسازی قیمتها قدرت خرید مردم 210 هزار تومان کاهش می‌یابد که باید دولت این فاصله را جبران کند.
عضو هیات عملی دانشگاه شهید چمران با اشاره به نامه دکتر سبحانی به رییس قوه قضاییه در سال گذشته یادآورشد: این طرح زمینه جرم و جنایت را افزایش داده و اصولا جرم ساز است.
او نقد دیگر را عقلانی ذکر کرد و گفت: این طرح مردم را به سمت دروغگویی سوق می‌دهد و مبانی اخلاقی جامعه را زیر سئوال می‌برد. در سال‌هاي جنگ به ياد داريم عده‌اي شناسنامه‌هاي جعلي ايجاد مي‌كردند و يا شناسنامه‌هاي متوفيان خود را باطل نكردند تا بتوانند از آنها استفاده كنند.
او ادامه داد: درحالي كه در كشورهاي مشابه كه اين طرح را اجرا كردند سيستم خود اظهاري كه منجر به تشخيص افراد نيازمند شده؛ تهيه شده است؛ از سيستم‌هاي الكترونيكي استفاده مي‌شود و كاملا مشخص است كه يك فرد به چه ميزان درآمد دارد و حتي سيستم‌هاي مالياتي دقيقي در اين زمينه وجود دارد.
میدری با تاکید براینکه اجرای این طرح جراحي همراه با خونریزی است، گفت: می‌گویند جراحی همراه با درد است و مردم باید متانت داشته باشند تا قیمتها آزاد شود، اما آیا بعد از اصلاح قیمتها مشکلات ساختاری اقتصاد ایران هم حل می‌شود و زایمان با درد به تولد فرزند سالم منجرمی‌شود؟
اقتصاد نئوكلاسيك با چاشني حضور دولت
جمشید پژویان رییس شورای رقابت و عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی در این مناظره و به دنبال سخنان احمد میدری گفت: بیایید در چارچوب مباحث علمی صحبت کنیم؛ اینکه گفته می‌شود باعث شورش می‌شود، این طرح در جاهای دیگر چنین نتیجه‌ای نداشته است. مثلا مشابه‌ترين اتفاق در سال 1973و افزايش قيمت حامل‌هاي انرژي به دليل شوك نفتي به خصوص در كشورهاي صنعتي اتفاق افتاد. اين انتخابي بود كه خود قدرتمندها انجام داده‌اند و به صادركنندگان نفت علامت دادند كه قيمت را بالا ببريد.
شما مي‌توانيد تورم آن زمان را هم رصد كنيد. وي ادامه داد: با اصلاح قیمتها شورشي اتفاق نيفتاد.
پژویان با بیان اینکه در طرح آزادسازی قیمتها موضوع تورم برروی میز اقتصاددانان قرار ندارد، تصریح کرد: این بحث شاید در کشوری مثل ما که متاسفانه به عوامل کنترل کننده تورم توجهی ندارند طرح شود.
او در ادامه به حضورش درجلسه‌ای اشاره كرد که با حضور برخي اعضای هیات دولت و اقتصاددانان برگزار ه شده بود و در اين رابطه گفت: در اين جلسه پرسیدم که آیا دولت اجباری برای اجرای این طرح دارد که درپاسخ شنیدم چنین نیست.
این اقتصاددان یادآورشد: مسئله اين نيست كه اگر اين طرح را اجرا نكنيم دچار تحول و رشد نمي‌شويم چرا كه همچنان‌كه شاهديم بيرون رفتن صنايع از فعاليت‌هاي توليدي در 10 - 20 سال گذشته همچنان ادامه داشته و اين اتفاق شديدتر هم خواهد افتاد.
رييس شوراي رقابت خاطرنشان كرد: چرا نمي‌توانيم با چين مقابله كنيم؟ آيا دليل آن به نرخ ارز مربوط نيست؟ درحالي كه افزايش كيفيت و بهره‌وري نيروي كار و ماشين‌هاي مستهلك شده است كه ما را از دور رقابت خارج مي‌كند؟
وي با طرح اين پرسش كه چه انگيزه‌اي در اقتصاد ما براي رفتن به سمت بهره‌وري بالاتر وجود دارد اظهار داشت: بدون چارچوب علمي ايراد گرفتن هيچ كاري ندارد مثلا گفته مي‌شود اين لايحه ايجاد فقر مي‌كند اما بايد پرسيد كه آيا در دوراني كه بالاترين درآمدهاي نفتي را داشتيم و قيمت‌ها هم ثابت بود فقر كاهش پيدا كرد يا تورم نداشتيم؟
پژویان گفت: به همین دلیل در اجرای طرح هدفمند کردن یارانه‌ها قایل به جراحی و خونریزی نیستم و این را تولد اقتصاد ایران می‌دانم.
او ادامه داد: من اقتصاددان بخش عمومی هستم یعنی روشي كه اقتصاد دنيا با آن اداره مي‌شود و مبتنی بر روش شناسی و اعتقاد به بازار آزاد است به همين دليل من نظریات نئوکلاسیک را در کنار حضور دولت در اقتصاد می‌پذیرم.
رییس شورای رقابت خاطرنشان کرد: متاسفانه برای کنترل تورم 50 تا 60 میلیارد دلار واردات داشته‌ایم معلوم است که اصرار به کنترل نرخ ارز وجود دارد. درمورد نرخ بهره هم همین است.
پژویان عنوان کرد: خیلی دوست دارم یکی از عزیزانی که اصرار دارد این طرح موجب تورم می‌شود مدلی ارایه کند که برمبنای آن نرخ تورم قابل محاسبه و پیش‌بینی باشد. درحالی که بهترین مدل تعادل عمومی است که در هیچ کجای دنیا هم اين مدل نتوانسته تورم را پيش بيني كند.
او اضافه کرد: از نظر تئوريك هم كاملا مسخره است كه تصور كنيم جدول داده- ستانده بتواند نرخ تورم را پيشگويي كند.
دنبال تخطئه سياسي افراد نيستيم
پژویان خطاب به کسانی که عنوان می‌کنند آزادسازی قیمتها تورم زاست، گفت: آرزوی من این است که استاد قبل از مرگش می‌توانست نمرات دانشجويانش را تغییر دهد آنوقت می‌دانستم نمرات چه كساني را تغییردهم!
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: قانون کار و تامین اجتماعی باید اصلاح شود چطور است كه كارآفرينان ما بخشي از اقتصاد دنيا را در اختيار دارند و به خاطر آنها زمان عيد نوروز تعطيل مي‌شود و يا نيروي كار ما دركشورهاي خارجي بهره‌وري بالايي دارند اما نيروي كار و سرمايه در ايران بهره‌وري ندارند. معلوم است كه مسئله فقر با این لایحه برطرف نمی‌شود.
او تاکید کرد: هدف این نیست که کسانی را از نظر سیاسی تخطئه کنیم، بلکه به دنبال این هستیم که راهکارهایی را پیدا کنیم که اقتصاد ایران را از این مشکلات رها کند.
پژویان گفت: آیا با وجود این توانایی‌ها اقتصاد ایران باید 8 میلیون نفر زیر خط فقر داشته باشد؟
اصلاح نظام بروكراتيك
احمد میدری در ادامه این مناظره در واكنش به سخنان جمشيد پژويان گفت: اگر موضوع آزادسازی قیمتها در چارچوب اقتصاد نئوکلاسیک باشد، این دانشکده باید از این موضوع تبری بجوید!
او ادامه داد: اگر چه درست است كه مصرف بنزين و گازوئيل بيش از اندازه است اما با افزايش قيمت اين حامل‌ها چه كساني ضرر خواهند كرد. يقيناً كساني كه در روستاها و شهرهائي ساكن هستند كه براي رفتن به پزشك بايد به تهران بيايند و هزينه حمل و نقل را نيز تحمل كنند.
ميدري با بيان اينكه دولت مدعي است به دليل ارزان بودن بنزين مردم بيش از اندازه بنزين مصرف مي‌كنند، تصريح كرد: در اقتصاد ایران گروه‌های انحصار گر بسیاری وجود دارند که از جمله آنها می‌توان به دو شرکت ایران خودرو و سایپا اشاره کرد. تولیدات این دو شرکت 37 درصد بیش از مصرف سایر خودروها بنزين مصرف مي‌كنند. اما آیا با آزادسازی میزان مصرف خودروهای تولید داخل کم می‌شود؟
او ادامه داد: با این جزیره صنعتی که برای این دو خودروساز بوجود آمده، نمی‌توان رقابت ایجاد کرد. سالانه 22 میلیارد لیتر مصرف صورت می‌گیرد که 37درصد اتلاف منابع ناشی از این دو خودروساز است، این رقم 6 هزارمیلیارد تومان اتلاف منابع مي‌شود.
اين كارشناس مسائل اقتصادي گفت: در هيچ جاي دنيا سياست‌هاي قيمتي نتوانسته است صرفه جويي و كاهش مصرف را به بار آورد و به نظر مي‌رسد بايد تنها در بين توليدكنندگان ايجاد رقابت كرد.
وي با اشاره به ورورد بخش خصوصي به عرصه اقتصاد گفت: تا به امروز نگذاشته‌ايم بخش خصوصي وارد اقتصاد شود و لي كارهايي را در زمينه خصوصي سازي انجام داده‌ايم كه از وضعيت دولتي بودن نيز بدتر است.
این استاد دانشگاه با تاکید براینکه اصلاحات در اقتصاد ایران باید غیر قیمتی باشد، یادآورشد: ما نمی‌توانیم در چنین شرایطی انحصارزدایی کنیم زیرا گروه‌های فشاری وجود دارند که اجازه چنین کاری نمی‌دهند.
او ادامه داد: مثلا" قبل از ورود ايرانسل، مخابرات يك سيم كارت را به مبلغ 800 هزار تومان مي‌فروخت اما بعد از ورود اپراتور سوم شاهد بوديم همان سيم كارت 8 هزار تومان بيشتر نمي‌ارزد و مي‌توان با اين مبلغ كم يك سيم كارت خريد.
ميدري خاطرنشان كرد: بعضي‌ها معتقد بودند بايد قيمت مكالمه را افزايش داد تا مردم كمتر از تلفن استفاده كنند اما در آن زمان عده‌اي به آنها گوش زد كردند كه اكنون در ايران قيمت مكالمه تلفن بيشتر از بسياري از كشورهاي ديگر است.
به گفته وي به جاي آنكه بياييم و سياست‌هاي قيمتي را تجربه كنيم بايد در كشور انحصارزدايي مي‌كرديم و بعد از آن دست به جراحي اقتصادي مي‌زديم.
او پالایشگاه‌ها را در كشور شدیدا"ناکارآمد توصيف كرد و گفت: درحال حاضر حتي نيروگاه خصوصي نداريم و حتي 9 پالايشگاه موجود نيز نتوانسته‌اند كارآمد باشند. بنابراين معتقدم كه پيش از آنكه بخواهيم اصلاحات را با قيمت آغاز كنيم بايد اصلاحات را با افزايش رقابت آغاز مي‌كرديم.
ميدري با بيان اينكه بايد رقابت ايجاد كنيم، عنوان كرد: در بخش‌هاي نيروگاهي كشور و حتي ساخت پالايشگاه‌ها بايد براصلاح نقاطي تكيه كنيم كه زمينه رقابت ايجاد مي‌كند، ما بايد مالكيت واقعي را معرفي نماييم بدون آنكه جامعه را دچار يك شوك قيمتي كنيم.
اين استاد دانشگاه خاطرنشان كرد: سياست‌هاي غير قيمتي در حال فراموش شدن است و از طرفي نيز هزينه‌هاي توليد بسيار بالا هستند. از سويي فضاي كسب و كار به شدت خراب است .به همين دليل فكر نمي‌كنم با حذف يارانه‌ها همه مشكلات اقتصادي ما حل شود.
او ادامه داد: متاسفانه نظام بروکراتیک دولتي اجازه ورود بخش خصوصی به صنعت پالایشگاهی را نمی دهد. دولت می‌گوید بهره‌وری بالا برود اما آیا با لفظ "باید"بهره‌وری بالا می‌رود؟
میدری تصریح کرد: در همین اقتصاد ایران نیروگاه‌هایی داریم که به بخش‌خصوصی داده نمی‌شود، وضعیت خصوصی‌سازی هم بدتر از نگهداری نزد دولت است. آیا اقتصاد نئوکلاسیک از چنین مواضعی دفاع می‌کند؟
نماینده دور ششم مجلس با بیان اینکه دولت از لحاظ اجرایی امروز به بن بست رسیده، گفت: نظام اجرایی دولت در مجموعه نظام اداری به مرحله‌اي رسیده که می‌گوید راهی جز آزادسازی قیمتها ندارد. دلیل این تصمیم به بن بست رسیدن است.
او ادامه داد: شما چگونه می‌توایند جلوی اتلاف منابع در پالایشگاه‌هایی که حداکثر 20 درصد اتلاف منابع دارند بگیرید و یا آیا می‌دانید 34 هزار بشکه نفت روزانه تلف می‌شود؟ دلیل تمام این اتلاف منابع‌ها انحصار به دلیل ناکارآمدی دولت است.
ناكارآمدترين فعال اقتصادي
پژویان به دنبال سخنان میدری با اشاره به مثال‌های دکتر میدری از دو شركت خودروساز سایپا و ایران خوردوگفت: مگر با پس گردن زدن به این صنایع مشکلات بهره‌وری آنها حل نمی‌شود. مگر مشكل كارخانجات خودرو در بقيه صنايع وجود ندارد واقعيت اين است كه دليل يكي است و مشخصا با وجود بنزين رايگان يك خودروساز چه دولتي و چه خصوصي حاضر نيست هزينه بالايي را صرف اصلاح ساختار توليد خود كند. چه كسي بررسي كرده كه از واردات 60 ميليارد دلاري ما مي‌توانيم بيش از 40ميليارد دلار آن را در داخل توليد كنيم.
او ادامه داد: چه کسی گفته اصلا"ماخودروساز هستیم؟بدون شک دولت خود از ناکارآمدترین فعال اقتصادی است.
پژويان تصريح كرد: بنده تمام تحصیلاتم در مکتب نئوکلاسیک وشیکاگو بوده، در اقتصاد ایران هم ناکارآمدی مدیریت دولتی داریم و هم ناکارآمدی بخش عمومی که بخش خصوصی هم درآن سهیم است. اگر قرار بود بتوانيم بدون علامت دادن قيمتي و مكانيزم بازار و با طراحي برنامه‌هاي متمركز عمل كنيم و موفق شويم نظام برنامه‌ريزي متمركز كمونيستي از هم نمي‌پاشيد و بايد شاهد اين بوديم كه همه نظامات متمركز دولتي موفق شوند اما اين اتفاق نمي‌افتد چرا كه خودروساز‌ها با دستور هرگز توان خود را در شوروي بالا نبردند.
تئوريسين اقتصادي دولت دهم تاكيد كرد: علامت قيمت اولين علامت در اقتصاد است و كدام اقتصاددان را مي‌توان يافت كه معتقد باشد كه علامت ديگري وجود دارد كما اينكه زماني كه قيمت‌ها اصلاح شد مي‌توان از ابزارهاي ديگر نيز بهره برد.
رییس شورای رقابت تصریح کرد: بنده رییس شورای رقابت هستم و امروز با نظام تنظیم بازار و قیمت گذاری به شدت درگیرم. براي تصحيح وضعيت رقابت در كشور از زمان تشكيل شورا 5 يا 6 حكم صادر كرده‌ايم. بدون برداشتن قدم اول كه اصلاح قيمت‌هاست چطور مي‌توان قدم‌هاي بعدي را برداشت؟
او با بيان اينكه من اقتصاددان هستم و نماينده دولت نيستم، اظهار داشت: دفاع من از اين طرح سي ساله است
وي تصريح كرد: بعد از تغيير قيمت‌ها بايد اجراي قانون اصل 44 اصلاح شود، همچنين دولت وادار به رشد بهره‌وري شود.
او ادامه داد: همان‌طور که زمان تصویب قانون اصل 44 فریاد می‌زدم طرح سهام عدالت شکست خورده؛ امروز هم بپذیرید که عدم کارایی تمام جوانب اقتصاد را در برگرفته و هیچ راهی جز اصلاح قیمتها وجود ندارد.
به دنبال ریشه ناکارآمدي
در ادامه اين مناظره احمد میدری در پاسخ به این سخنان پژویان گفت: اصلاح قیمتها نقطه آغاز نیست، بدون اصلاح می‌توان اقداماتی کرد که به افزایش کارایی و بهره‌وری بیانجامد. مثلا ورود اپراتور دوم ایجاد رقابت کرد. اگر این اتفاق در سایر صنایع از جمله خودروسازی‌ها هم بیفتد مشکل اقتصاد حل می‌شود.
او ادامه داد: مسئله اصلی اینجاست که دولت اجازه رقابت نمی‌دهد، اگر اجازه رقابت داده شود اصلاح قیمتها لازم نیست.
میدری خاطرنشان کرد: دولت تشنه بروکراسی است، سال‌هاست که آن را تبلیغ می‌کند. مثلا روزانه اعلام می‌شود که مصرف آب خانوارها افزایش یافته اما نمی‌گویند که چه میزان آب در شبکه توزیع تلف می‌شود. به همین دلیل با شناختی که ازنظام اداری و تصمیم‌گیری دارم، اصلاحات قیمتی راه حل درستی نیست.
بهره‌وري با اصلاح قيمت‌ها
سخنان میدری که موجب تشویق حضار در مناظره شده بود، موجب واکنش پژویان شد. او خطاب به میدری گفت: بی دلیل نیست که شما توانستید نماینده مجلس شوید. چون یک موضوع را مدام تکرار می‌کنید. دوستی داشتم که فوت کرد. او می‌گفت هر وقت برای سخنرانی به جایی می‌روم اول جمع را بررسی می‌کنم ببینم چه چیزی را دوست دارند، بعد همان را تکرار می‌کنم!
او ادامه داد: این مسایلی که شما می‌فرمایید در طول چند دهه وجود داشته است. مگر ناکارآمدی مربوط به این دولت است؟ شما که نماینده مجلس بودید چرا این ناکارآمدی‌ها را اصلاح نکردید؟
احمد میدری نیز در پاسخ به پژویان گفت: ایجاد رقابت در اقتصاد بدون شوک قیمتی هم امکان پذیر است. اصلاح قيمت‌ها منجر به هدفمند كردن يارانه‌ها نمي‌شود ما مي‌خواهيم پول را به توليد كننده بدهيم اما اين بازگشت پول منجر به كارايي نمي‌شود تنها زماني مي‌توان گفت اقتصاد در حال رشد و شكوفايي است كه ورود بخش خصوصي وافزايش رقابت را براي اقتصاد همورا كنيم.
او خطاب به پژویان عنوان کرد: شما رییس شورای رقابت هستید اما هنگام واگذاری مخابرات مخالفت خود را با اینکه مخابرات غیر رقابتی واگذارشد اعلام نکردید. آيا اصلاح قيمتي را در ساختار انحصار دولتي توصيه مي‌كنيد؟ شما اگر بخواهيد رفاه را در جامعه ايجاد كنيد بايد به جاي اصلاح قيمت به سمت افزايش رقابت و ورود بخش خصوصي برويد.
پژویان در پاسخ گفت: همان زمان گفتم که این عرضه غیررقابتی است.
او سپس خطاب به میدری گفت: چند بخش خصوصی می تواند وارد نیروگاه شود؟
میدری درپاسخ گفت: خیلی!
پژويان سپس گفت: وقتي انحصار طبيعي وجود دارد جاي ايجاد رقابت نيست. اينكه رقابت ايجاد شود خواسته 30ساله من است و ناكارآمدي دولت هم همين وضعيت را دارد؛ اما با دادن علائم قيمت است كه حركت شروع مي‌شود.
ميدري در پاسخ به او تاكيد كرد: با ورود بخش خصوصي به اقتصاد مي‌توانيم جامعه را به سمت رفاه هدايت كنيم و اين امر زماني رخ مي‌دهد كه اجازه دهيم بخش خصوصي وارد اقتصاد شود، در نهايت اين امر منجر به اصلاح قيمت‌ها خواهد شد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر