سکوت معنادار رهبری و مرگ های زنجیره ای سرداران سپاه

حمیدرضا ظریفی نیا

"افراد سپاه پس از بازنشستگی ممکن است در موقعیت و شرایطی قرار بگیرند که با خود فکر کنند که چرا ما این کار را انجام دادیم و اصولاً آیا این کار از لحاظ شرعی و عرفی موضوعیتی داشته است یا خیر؟ و یا مثلاً آیا در طول مدت خدمت خود وقت خود را به درستی صرف كرده ایم و یا آن را به هدر داده ایم؟ زمینه ذهنی برخی از این افراد را ممكن است چونان مغشوش كند كه فرد بازنشسته آماده استحاله فكری شود. به.....................

  "افراد سپاه پس از بازنشستگی ممکن است در موقعیت و شرایطی قرار بگیرند که با خود فکر کنند که چرا ما این کار را انجام دادیم و اصولاً آیا این کار از لحاظ شرعی و عرفی موضوعیتی داشته است یا خیر؟ و یا مثلاً آیا در طول مدت خدمت خود وقت خود را به درستی صرف كرده ایم و یا آن را به هدر داده ایم؟ زمینه ذهنی برخی از این افراد را ممكن است چونان مغشوش كند كه فرد بازنشسته آماده استحاله فكری شود. به گذشته خود پشت پا بزند و زمینه برای انجام اقدامات غیر متعارف فراهم شود. این گونه افراد ممكن است از طرق گوناگون از گذشته خود انتقام بگیرند، ممكن است خود را محق بدانند و قصد كنند كه گذشته خود را كه از دست داده اند جبران كنند." این مطلب، بخشی از مانیفست منتشر شده در ارگان سیاسی سپاه پاسداران در خصوص نسل قبلی و بازنشستگان این نهاد نظامی است، که امروز بعنوان تهدید و انتقام گیر معرفی می شوند.

گفتنی است، از ابتدای سال ۹۰ تا کنون، نه تن از سرداران سپاه به طرز مشکوکی درگذشته اند، که سه تن از آنان پیشتر، در یک حادثه مشکوک رانندگی در دم جان باختند و یک نفر نیز چندی پیش، با اعلام اینکه "هشت روز با بیماری دست و پنجه نرم کرده"، به گروه مذکور پیوست و پنج نفر نیز، طی پنج روز در بهمن ماه امسال یکی در پی دیگری فوت کردند.

بنا به گزارش رسانه ها، در میان درگذشتگانِ مرگ های بهمن ماه امسال، دلیل مرگ عباس مهری و منصور ترکان از فرماندهان پیشین سپاه "سکته مغزی"، و دلیل مرگ احمد سیاف‌زاده رییس سابق دانشگاه عالی سپاه و احمد سوداگر، فرمانده سابق لشگر ۲۷ محمد رسول الله، بنا به گزارش روزنامه جمهوری اسلامی، ناشی از "ایست قلبی" اعلام شد و علت مرگ وفا غفاریان نیز، "بیماری" ذکر گردید.

رهبر جمهوری اسلامی که غالبا در واکنش به کشته شدن خواصی از سرداران سپاه و حتی مرگ پدران و بستگان آنها، پیام تسلیت فوری و اختصاصی صادر می کرد، این بار با سکوت ویژۀ خود در برابر مرگ مشکوک پنج تن از فرماندهان ارشد جنگ - و پیشین سپاه - طی بهمن ماه امسال، شائبۀ عامدانه بودن مرگ های  فرماندهان سپاه (ناشی از تسویه های درونی و جهت ارسال پیام ویژه به برخی دیگر از سرداران) را با سکوت معنادار و تایید کننده ای قوت بخشید.

ناگفته نماند، برخی چهره های مغضوب حکومت، از جمله هاشمی رفسنجانی و برخی مقام های میانی نظام درگذشت این فرماندهان دوران جنگ هشت ساله را مختصرا تسلیت گفتند.

با اینکه هنوز از مواضع و اقدامات اخیر وفا غفاریان (۵۲ ساله)٬ عباس مهری (۵۲ ساله)٬ احمد سیاف‌زاده (۵۵ ساله)، منصور ترکان (۵۰ ساله) و این آخر احمد سوداگر (۵۱ ساله) - که طی چند هفته گذشته به طرق مشابه و مشکوک درگذشته اند و تنها مختصری از آنها در رسانه های حکومتی یاد شده - اطلاع موثقی در دست نیست، اما ناگفته پیداست طی دو سال اخیر، گروه زیادی از فرماندهان سپاه و سرداران دوران جنگ، با امتناع از پیوستن به روند موجود و عدم همراهی با ارباب قدرت، عملا به جبهۀ "ساکتین"، "بی بصیرت ها"، "بریده ها" و "غیر خودی ها"ی حکومت و لازم الحذف ها پیوسته اند.

چهار سردار در چهار روز
همان زمان (اوایل بهمن ماه) سردار حسین علایی، از فرماندهان ارشد سابق و بنیانگذار نیروی دریایی سپاه در سال های جنگ، درحالیکه به تازگی از جنجال و حملات ناشی از مقاله نوزدهم دی ماه روزنامه اطلاعات (پیرامون سقوط دیکتاتورها) بیرون آمده بود، با انتشار پیامی، از مرگ چهار همرزم دوران جنگ خود - به ویژه احمد سیاف‌زاده- ابراز تاسف خاصی کرد.

منصور ترکان
منصور ترکان (۵۰ ساله)، مدیرعامل شرکت «یادمان‌ سازه» وابسته به شهرداری تهران و از سرداران سابق سپاه، غروب ۳۰ دی ماه بر اثر سکته مغزی چشم از جهان فرو بست. سایت شهرداری تهران نوشته بود که سردار ترکان از جمله مدیران ارزشی شهرداری تهران با سابقه حضور طولانی در جبهه‌های جنگ هشت ساله و برادر دو شهید جنگ بود که چند روز پیش و متعاقب یک سکته مغزی غیرمترقبه در بیمارستان تحت عمل جراحی و مداوا قرارگرفت اما اقدامات پزشکی صورت‌پذیرفته مؤثر واقع نگردید و درگذشت.

وفا غفاریان
دومین مورد مرگ مشکوک نیز، مربوط به سردار وفا غفاریان (۵۲ ساله)، رییس هیات مدیره شرکت مخابرات ایران بود، که خبر فوت وی یک روز بعد از ترکان، روز شنبه اول بهمن توسط خبرگزاری فارس، وابسته به محافل نظامی اعلام شد.

دکتر وفا غفاریان، رئیس هیات مدیره شرکت مخابرات ایران و از مدیران ارشد سابق سپاه و صنایع دفاع در حوزه‌ جنگ الکترونیک، اول بهمن آن‌طور که رسانه‌های نیمه رسمی گزارش داده اند، بر اثر بیماری درگذشت.

طبق اعلام روابط عمومی و امور بین الملل شرکت مخابرات ایران، غفاریان اوایل جنگ عازم جبهه ها شد و در مرکز جنگ الکترونیک سپاه قرار گرفت.

وی پس از سپری کردن این دوره به وزارت سپاه آمد و حد فاصل سالهای ‌٦٥ تا ‌٦٨ در گروه صنایع الکترونیک و مخابرات ( گام ) به فعالیت پرداخت. پس از این دوره به مدت شش سال مدیر عامل شرکت صنایع مخابرات ایران ( صما ) شد.

این سردار سپاه در سال ‌١٣٧٤ به شرکت صنایع الکترونیک ایران (صاایران) رفت و مدیر عاملی این مجموعه عظیم را برعهده گرفت و در سال ‌١٣٧٩ مدیر عاملی و ریاست هیئت مدیره سازمان صنایع دفاع (ساصد) به وی پیشنهاد شد و سال ‌١٣٨٣ به وزارت دفاع رفت و معاونت امور صنعتی و تحقیقاتی این وزارتخانه را به عهده گرفت. در سال ‌١٣٨٤ وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات را جهت ارائه خدمت برگزید و به عنوان معاون وزیر و رئیس هیئت مدیره شرکت مخابرات ایران عرصه دیگری را تجربه کرد.

ایسنا نوشته بود که غفاریان "با نگاه استراتژیک اش تغییراتی اساسی در این مجموعه نهادینه ساخت که شاید مهمترین آن خصوصی سازی این شرکت بود."

عباس مهری
عباس مهری، ۵۲ ساله نیز، از فرماندهان ارشد سابق سپاه و جانشین دانشکده فرهنگی دانشگاه جامع امام حسین وابسته به سپاه پاسداران بود، که روز دوم بهمن ماه درگذشت و خبرگزاری فارس بلافاصله بعد از مرگ وی، اعلام کرد سردار عباس مهری بر اثر سکته مغزی دار فانی را وداع گفته و همزمان با سالروز رحلت پیامبر اسلام، در زادگاهش شهر گرگان به خاک سپرده شد.

بر اساس گزارش ها، وی که در عملیات های کربلا ۴، والفجر ۴ و رمضان، چند بار به شدت مجروح شده بود، دارای مدرک دکترای استراتژیک و استاد دانشگاه جامع امام حسین بود.

احمد سیاف زاده
پس از مهری، این احمد سیاف‌زاده، رئیس سابق دانشگاه عالی سپاه پاسداران (دافوس) بود، که یک روز بعد، در سوم بهمن ماه در سن ۵۵ سالگی درگذشت.

در کارنامه این فرمانده سابق سپاه، فعالیت‌هایی چون مسوولیت عملیات سپاه اهواز، عملیات سپاه خوزستان، طرح و عملیات قرارگاه‌های نجف و کربلا به چشم می‌خورد.

سایت «سیاستنامه» در خصوص این سردار سپاه که خبرگزاری فارس دلیل مرگ وی را نیز "عارضه قلبی" اعلام کرده بود، نوشت: "احمد از بنیان گذاران واحد طرح و عملیات سپاه بود و در سازماندهی و نقش آفرینی موثر آن به پشتوانه قدرت طراحی و تدبیر علمی و عملیاتی اش جایگاه موثر و بی بدیل آن را در نظام تصمیم سازی فرماندهی جنگ ارتقاء بخشید .هرچه تنور جنگ گرمتر شد پختگی و قدرت طراحی عملیاتی احمد در عین جوانی برای برنامه ریزی راهبردی جنگ بیش از پیش افزون می شد. به گونه ای که شایستگی و صلاحیت کاری او از اولین شبیه خون های ابتدای جنگ با گروهی معدود از پاسداران سپاه اهواز به فرماندهی شمخانی تا عملیات های سازماندهی شده طریق القدس، فتح المبین، بیت المقدس و در ادامه آن عملیات های رمضان، خیبر و بدر و طراحی عملیات های برجسته والفجر ۸ و کربلای ۵ همپای ارتقای سازمان رزم سپاه، وی در امتداد مردان بزرگ جنگ قرار داد ."

سردار حسین علایی، در پیام تسلیت خود برای درگذشت سرداران سپاه، پیرامون سیاف‌زاده نیز نوشته بود: این سردار سپاه در بسیاری از عملیات‌ها "علیه رژیم دیکتاتوری صدام" در جبهه‌های جنگ فعال بود.

وقتی سکوتش می شکند
با مرگ چهار سردار در چهار روز، برخی مقامات رده متوسط نظام، این مرگ های زنجیره ای را همان زمان تسلیت گفتند و رهبر جمهوری اسلامی همچنان سکوت معناداری اختیار کرده و گمانه زنی ها را در مورد "مشکوک" بودن این مرگ ها و سکوت وی در برابر تسویه حساب های درونی سپاه افزایش داد.

مقام ولایت اما، روز ششم بهن ماه سکوت خود را شکست و البته نه برای چهار سردار سپاه، که برای مرگ پدر یکی از سرداران فعلی سپاه. و بدین ترتیب آقای خامنه ای طی پیامی رسمی، درگذشت پدر علی فدوی، فرمانده نیروی دریایی سپاه را تسلیت گفت، تا شائبه توطئه ای علیه سرداران خاص، قوت گیرد.

احمد سوداگر
همان روزها در حالیکه عملکرد دوگانه رهبرانِ نظام، شائبۀ "عامدانه" و "مشکوک" بودن مرگ های زنجیره ای سرداران را قوت بخشیده بود، برخی تحلیلگران خاطرنشان کردند که "محافل سیاسی سپاه، در فرآیند تسلط بر قدرت سیاسی و اقتصادی، ناگزیر از تسویه‌های درونی شده و قصد حذف مجموعه‌ای از نیروهای ناراضی و غیرمعتمد را دارند و مرگهای اخیر نیز، تنها زنگ خطر یا علامت هشداری برای سایر سرداران ناراضی است.

هنوز این تحلیل ها در محافل مورد بحث و چالش قرار داشت، که ناگهان روز جمعه ۲۱بهمن ماه، خبرگزاری وابسته به نهادهای نظامی و امنیتی، خبری روی خروجی خود گذاشت و اعلام کرد: احمد سوداگر، سردار سابق سپاه و رئیس پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس امروز به دلیل ایست قلبی به جمع یاران شهیدش پیوست.

خبرگزاری فارس طی مطلبی کوتاه نوشت: سردار دکتر احمد سوداگر متولد سال ۱۳۳۹ دزفول، از فرماندهان ارشد دفاع مقدس و سپاه پاسداران بود، که مدتی مسئولیت اطلاعات امنیت قرارگاه خاتم‌الانبیا و فرماندهی لشگر ۲۷ محمد رسول‌الله را بر عهده داشته است.

این گزارش تنها افزود: "‌کتاب "جاده‌های سربی" ‌مجموعه خاطرات سوداگر از دوران دفاع مقدس و فراز و نشیب‌های مسئولیت‌های وی ‌را روایت می‌کند."

البته غلامعلی رشید، جانشین رئیس ستاد کل نیروهای مسلح روز یکشنبه (۲۳ بهمن) در مراسم تشییع پیکر این فرمانده سپاه گفته بود: "سوداگر در آخرین دست‌نوشته خود از پزشکی قانونی خواسته «روحش» را کالبد‌شکافی کنند" و افزود: احمد سوداگر نوشته است: «انگشت‌های مرا به رایگان در اختیار مرکز انگشت‌نگاری بگذارید تا برای همیشه بی‌گناهی من به اثبات برسد و کارت شناسایی‌ام را درون کفنم بگذارید شاید لازم شود. روی تابوتم بنویسید عاقبت کسی که صادقانه زیست.»

فرمانده سابق سپاه ارومیه هم رفت
روز ۲۶ بهمن ماه نیز، سرهنگ حمید خدیور فرمانده سابق بسیج سپاه اورمیه نیز، در بیمارستان آذربایجان ارومیه درگذشت و خبرگزاری های وابسته به سپاه، بیماری وی را "دیابت" اعلام کرده و گفتند که "وی بعد از تحمل هشت روز بیماری، دعوت حق را لبیک گفت و به دیار باقی شتافت."

فارس نوشته بود که سردار یوسف شاکری، فرمانده سپاه شهداء استان شب قبل از مرگ وی، بر بالینش حاضر شد و با وی بود.

حادثه رانندگی و سه سردار ناکام دیگر
لازم به یادآوری است، خبرگزاری فارس، چند ماه پیش نیز گزارش داده بود که سه تن از فرماندهان سپاه در سانحه رانندگی جان خود را از دست دادند.

این خبرگزاری اعلام کرده بود که فرماندهان سپاه در حال بازگشت از ماموریت کاری بوده که دچار این سانحه رانندگی شدند.

بر اساس گزارش ها، سرهنگ پاسدار سیدعلی شادمهر و دو تن از همراهان وی، سالها در جبهه های جنگ حشور فعال داشتند.

دگردیسی، حذف، اختلاف
طی چند سال اخیر، اختلاف میان سرداران نسل اول سپاه با تازه به دوران رسیده ها و مصادره کننده ها، به اوج خود رسیده و عملیاتی کردنِ پالایش و سازماندهی مجدد سپاه، گواهی بر این مدعاست.

محمدعلی (عزیز) جعفری فرمانده کل سپاه، فروردین ماه امسال مدعی شده بود: "سال گذشته راهبردهای منابع انسانی سپاه آماده و توسط فرمانده كل قوا تصویب شد كه این جهت گیری ها در راهبردهای منابع انسانی گنجانده شده است."

جعفری با بیان اینکه "فاصله زیادی از وضع مطلوب داریم" گفته بود: "عمده مشكلات امروز سپاه بازخورد نظامات غلطی بود كه به اشتباه به سپاه وارد كردند كه عمدتاً نظامات رضاخانی بود. نمی توان گفت بزرگترین مانع و مشكل بودجه و امتیازات است. امروز مشكل امكانات و بودجه وجود ندارد. باید مشكلات را شناخت و راه حل های بهتری ارائه داد و نباید به روش های قبلی عادت كرد.اگر تحلیل و درك صحیحی از روند انقلاب نداشته باشیم نمی‌توانیم وظیفه خود را به خوبی انجام دهیم... "

اما از ۲۵ بهمن ماه سال گذشته، هفته نامه «صبح صادق»، ارگان سیاسی سپاه، شکاف های موجود در سپاه را مورد بررسی و تحلیل قرار داد و با مطلبی مسلسل وار تحت عنوان "تهدیدات بازنشستگی"، از "پرسش‌هایی که برای افراد بازنشسته سپاه ایجاد می‌شود" ابراز نگرانی کرده و نوشته بود: "افراد پس از بازنشستگی ممکن است در موقعیت و شرایطی قرار بگیرند که با خود فکر کنند که چرا ما این کار را انجام دادیم و اصولاً آیا این کار از لحاظ شرعی و عرفی موضوعیتی داشته است یا خیر؟ و یا مثلاً آیا در طول مدت خدمت خود وقت خود را به درستی صرف كرده ایم و یا آن را به هدر داده ایم؟ زمینه ذهنی برخی از این افراد را ممكن است چونان مغشوش كند كه فرد بازنشسته آماده استحاله فكری شود. به گذشته خود پشت پا بزند و زمینه برای انجام اقدامات غیر متعارف فراهم شود. این گونه افراد ممكن است از طرق گوناگون از گذشته خود انتقام بگیرند، ممكن است خود را محق بدانند و قصد كنند كه گذشته خود را كه از دست داده اند جبران كنند."

نشریه ارگان سپاه، که زیر نظر نمایندگی رهبری در این نهاد نظامی اداره می شود، همچنین در شماره های بعدی نوشته بود: "افرادی به دلایل ضعف هایی كه دارند و برای پوشاندن آن ضعف ها، اقدام به جوسازی و شانتاژ تبلیغاتی كرده و در برخی از موارد با دشمنان همراه شده و در موارد بسیار كمی هم خود آنها موجب به راه اندازی گروه های گوناگون و نحله های فكری می شوند. دشمنان نظام و عوامل غیر خودی نیز با علم به این موضوع و با سنجش و ارزیابی میزان توانایی این گونه افراد اقدام به جذب، سازماندهی و بكارگیری آنها می كنند."

هفته نامه صبح صادق با بیان اینکه "در پایان جنگ ویتنام سربازان آمریكایی برگشته از جنگ كه شاهد فجایع گوناگونی در طی دوران جنگ بودند، خود به عنوان فریاد اعتراضی در مقابل حكومت و دولت خود ایستادند و گروه های ضد جنگ را رهبری كردند"، نوشت: "در این راستا نیز دشمن با شناخت از فرد و امكانات بالقوه ای كه در اختیار دارد با تطمیع و روش های دیگر وی را وادار به نزدیك شدن به افراد شاغل می كند و به این وسیله، ارتباط وی را با كانون اطلاعات حفظ كند و در پوشش های مختلف اقدام به جمع آوری اطلاعات می نماید."

ارگان سیاسی سپاه پاسداران در این بخش از "میقات سبز" و در ادامه مطلب "تهدیدات بازنشستگی" خواستار آن شد که "تدابیری اندیشیده شود تا از ارتباط بی رویه و نادرست افراد بازنشسته با كاركنان جلوگیری شود و به كاركنان شاغل گوشزد گردد كه هرگونه ارتباط غیر معمول و نامناسب را به اطلاع مراجع ذی ربط برسانند."

گفتنی است، در راستای حذف و غربال نسل پیشین سپاه، زمان بازنشستگی پرسنل قدیمی سپاه به ۲۰ سال سابقه کار رسیده، اما با وجود آغاز این طرح، فرماندهان و سیاستگذاران کنونی سپاه نسبت به وضعیت و فعالیت آینده این افراد ابراز نگرانی و همچنان آنها را "تهدید" برای سپاه و "امنیت نظام" تلقی می کنند.

چندی پیش همچنین سرهنگ پاسدار فخرعلی قلی زاده، فرمانده سپاه ارومیه گفته بود: "شرایط زمانی و اقتضائات در دوران نسل اول سپاه با نسل حاضر تفاوت کرده و به هیچ وجه ما نمی توانیم انتظار داشته باشیم که نسل اول سپاه مثل نسل جدید فکر کند."

با این حال، سناریوی مرگ های مشکوک زنجیره ای سرداران سپاه در سال ۹۰ نیز، به پروندۀ ابهام آمیز کشته شدن سردار کاظمی و ده تن از همراهانش (فرماندهان ارشد سپاه) در سانحه هوائی پیوست.