طبقه متوسط و فشار حذف يارانه ها

 توماس اردبرینک

نويسندگان، پزشکان و صاحبان مشاغل کوچک تهران، هسته اصلی جنبش مخالفان کشور بر عليه محمود احمدی نژاد را در سال گذشته تشکيل می دهند. اکنون همین طبقه متوسط شهری احساس می کند با طرح دولت برای حذف يارانه ها و افزايش قيمت طيف متنوعی از مايحتاج روزانه، مورد بی توجهی قرار گرفته است.طبقه متوسط ايران همين حالا نيز زير فشار تحريم هايی قرار دارد که از سوی آمریکا و اتحاديه اروپا برای مهار برنامه تسليحات هسته ای کشور وضع شده است. اما آنها ظرف هفته های آينده، انتظار وارد آمدن ضربه............

نويسندگان، پزشکان و صاحبان مشاغل کوچک تهران، هسته اصلی جنبش مخالفان کشور بر عليه محمود احمدی نژاد را در سال گذشته تشکيل می دهند. اکنون همین طبقه متوسط شهری احساس می کند با طرح دولت برای حذف يارانه ها و افزايش قيمت طيف متنوعی از مايحتاج روزانه، مورد بی توجهی قرار گرفته است.
طبقه متوسط ايران همين حالا نيز زير فشار تحريم هايی قرار دارد که از سوی آمریکا و اتحاديه اروپا برای مهار برنامه تسليحات هسته ای کشور وضع شده است. اما آنها ظرف هفته های آينده، انتظار وارد آمدن ضربه ديگری را می کشند. زمانی که بهای بنزين، نان، برق و ساير کالاها با نرخ آزاد بازار عرضه خواهد شد و قيمت برخی محصولات احتمالاً تا ده برابر افزايش خواهد يافت. درحاليکه طبقه فقير روستايی تا حدی از پرداخت های نقدی دولتی بهره مند می شوند، اما بسياری ازمردم  شهرهای ايران بايد چاره ای برای خودشان پيدا کنند.
اصلاح نظام يارانه ها سه دهه پس از وقوع انقلاب سال 1979، شکاف عظيمی ميان رهبران کشور و مردم طبقه متوسط بر سر تعريف يک کشور آرمانی ايجاد کرده است.
مهدی، يک تاجر مس، سوار بر ماشين تويوتای خود و درحالي که در پيچ و تاب ترافيک مهارنشدنی تهران عازم محل کارش است، گفت: "از نظر رهبران کشور، ما نماد تمام اشتباهات روی داده در انقلاب هستيم؛ برای همين هم بايد مجازات شويم."
پدر مهدی يک انقلابی خوشنام بود و به عنوان يک قهرمان جنگ در خط مقدم نبرد با عراق در سال 1980 جان خود را از دست داد. مهدی 30 ساله گفت: "من به انقلابی که او حمايت می کرد، افتخار می کنم. اما نه به چيزهايی که اکنون اتفاق افتاده است."
او گفت آنچه ايران نياز دارد، دولتی مسؤل، آزادی شخصی بيشتر و روابط دوستانه با دنياست تا حرکت به جلو ميسر شود. مهدی گفت: "طبقه متوسط خود را با عصر جديد وفق داده است. حالا من از رهبران مان نيز می خواهم همين کار را انجام دهند." او نيز نظير بسياری از مردمی که با آنها مصاحبه شد، به دليل نگرانی از پيگرد قانونی نخواست نام کاملش فاش شود.
قرار است يارانه ها که بهای ارزاق را به طور مصنوعی پائين نگهداشته اند در ماه جاری حذف شوند، اما تاريخ دقيق اجرای اين طرح مخفی نگهداشته شده تا از بروز ناآرامی و اغتشاش جلوگيری شود.
مسؤولان دولتی از مردم خواسته اند کمربندها را محکم ببندند و مقامات امنيتی عليه برپايی هرگونه اعتراضی هشدار داده اند. ماه گذشته در مناطق محل زندگی طبقه متوسط جامعه در پايتخت، برای قدرت نمايی و با حضور شبه نظاميان مسلح به تسليحات خودکار صدها ايستگاه بازرسی برپا شد.
احمدی نژاد اعلام کرده است که اين برنامه برای توزيع ثروت ميان فقراست. با اجرای اين طرح، 60 ميليون نفر از جمعيت و از جمله شهروندان فقير و طبقه متوسط شاهد واريز شدن مبلغی معادل 40 دلار در ماه در حساب بانکی خود خواهند بود که بناست افزايش بهای اجناس را جبران کند. اما مابقی جامعه که سر به 15 ميليون نفر می گذارد و شامل بسياری از مردم طبقه متوسط شهری هستند، بايد خودشان چاره ای بيانديشند.
عباس عبدی تحليلگر سياسی و منتقد دولت گفت: «طرح يارانه ها به وابستگی بيشتر طبقه متوسط به دولت منجر خواهد شد. آنها فقيرتر شده و نفوذ خود را از دست خواهند داد. دولت از اين رويداد خرسند خواهد شد.»
طرح يارانه ها در حالی اجرا خواهد شد که بخش متزلزل خصوصی تحت فشار تحريم های سنگين آمریکا قرار گرفته است. بهای حمل و نقل، بيمه و تأمين مالی طرح ها به دليل تمهيدات درنظرگرفته شده و نيز فقدان ضربه گيرهای مالی افزايش يافته است و توليدکنندگان داخلی، واردکنندگان و کارخانه داران را مجبور به اخراج کارگران خود کرده است.
طبقه متوسط ايران از ديرباز با رهبران انقلابی کشور که اعتباری برای ارزش های اعتدالی آنها نداشته اند، دچار اختلاف بوده اند.
ايران پس از انقلاب به سرعت روند شهری شدن را طی کرد. بيسوادی تقريباً ريشه کن شد و دانشگاه ها برای تمام طبقات اجتماعی و اقتصادی قابل دسترسی شد و روستاهای دورافتاده نيز به شبکه برق کشوری متصل شدند. اما همه اين تحولات برای رهبران ايران هزينه در برداشته است.
مغازه داران و کشاورزان به تهران کوچ کردند، خودرو خريدند و فرزندانشان را به دانشگاه فرستادند. آتش انقلابی آنها نيز رفته رفته خاموش شد. افزايش درآمد، تحصيلات و دسترسی به خدمات پزشکی به انفجار جمعيت طبقه متوسط در پايتخت و ساير شهرهای بزرگ کشور منجر شد. تجار، پزشکان و هنرمندان به الگوهای جديد جامعه سيال تبديل شدند و جای قهرمانان انقلابی و روحانيون بانفوذ را گرفتند.
آژانس هاس مسافرتی نيز با همين سرعت رشد کردند و تورهای مسافرتی به دوبی، اروپا و سواحل ترکيه را در فهرست خدمات خود قرار دادند. اکنون تقريباً 28 ميليون ايرانی به اينترنت دسترسی دارند و می شود گفت اين بالاترين آمار کاربران آنلاين در خاورميانه است.
اين تحولات با افزايش خواست های سياسی برای کسب آزادی شخصی بيشتر، سياست های ميانه رو و روابط خارجی بهتر همراه شد. طبقه متوسط ظرف دهه گذشته، سنگ بنای تلاش جهت نوگرايی و اصلاح جمهوری اسلامی را برای سياستمداران و روحانيون فراهم آورد.  از نظر اجتماعی نيز توسعه طبقه متوسط به افزايش آمار طلاق، رونق فرهنگ مبتنی بر جايگاه اجتماعی و نيز افزايش بهای مسکن منجر شد.
بسياری از خواست های طبقه متوسط و رفتار اجتماعی آنها با آنچه رهبران ايران در ذهن داشتند، اختلاف دارد و از سوی آنها با برچسب "غربگرايی" خوانده می شود. آنها توانسته اند به طور موفقيت آميزی جلوی هرگونه تلاش طبقه متوسط برای ترجمان توسعه و نفوذ اجتماعی خود در هرم قدرت را سد کنند.
در همين حال، مراکز آموزشی محل تمرکز طبقه متوسط مورد هدف دولت قرار گرفته و برخی از رهبران کشور، محتوای درسی ارائه شده در اين مراکز را غرب گرا خوانده اند. دانشگاه آزاد به عنوان عظيم ترين نهاد آموزشی کشور در زيرمجموعه دولت قرار گرفت و يک دانشگاه علوم پزشکی کليدی در تهران تعطيل شد. اينترنت و گيرنده های ماهواره ای نيز با با فيلتر و پارازيت روبرو شده اند و به عبارت ديگر، خواست طبقه متوسط برای اصلاحات، غيرقانونی اعلام شده است.
امير محبيان تحليلگر سياسی که در گذشته از احمدی نژاد حمايت می کرد، گفت: "طبقه متوسط بزرگترين طبقه را در ايران تشکيل می دهد. خط مقدم کشمکش ميان تجدد و سنت در کشور نيز در اختيار اين طبقه است. آنها می خواهند صدايشان شنيده شود."
رويکرد مسؤولان جمهوری اسلامی از زمان انقلاب همواره این بوده است که کلیه افراد ملت برابر هستند، هرچند به نظر ایبشان برخی از افراد مستحق توجه بیشتری هستند.  احمدی نژاد در جريان يک سخنرانی در ماه مارس گفته بود: "ملت ايران از 75 ميليون بنده خدا و مردم وفادار و حامی نظام تشکيل شده است. البته طبقات پائين و نيازمندان برای دريافت کمک در اولويت قرار دارند."
اما از نظر يک خانه دار ساکن غرب تهران، قصد دولت برای کمک به فقيران، آن هم از طريق پرداخت نقدی، کوته نظرانه است. غزال 53 ساله گفت: "شوهر من وارد کننده مواد شيميايی است اما به دليل تحريم ها، ديگر نمی تواند چيزی به کشور وارد کند."
وی گفت: "او قبلاً ده ها نفر را استخدام می کرد. فکر می کنم آنها نيز فقير بودند. اگر ما اين دولت و اين تحريم ها را نداشتيم، هم ثروتمند و هم فقير و هم افراد ميان اين دو طيف اکنون صاحب کار بودند."