فیلترینگ ناخواسته؛ جدیدترین توجیه دولت برای انسداد دسترسی به جی‌میل

 کلمه

با گذشت پنج روز از مسدود شدن و فیلترینگ برخی سرویس های شرکت گوگل، اظهارات ضد و نقیض مسوولان حکومتی حکایت از آن دارد که آنها خودشان هم نمی دانند چرا این اختلال و محدودیت را ایجاد کرده اند. یکی از درخواست های مردمی صحبت می کند، یکی از حکم قضایی و یکی دیگر از اشتباه فنی. یکی فیلم موهن به پیامبر را بهانه می کند، دیگری نقض قانون ایران توسط جی میل را و آخری فیلم........................

با گذشت پنج روز از مسدود شدن و فیلترینگ برخی سرویس های شرکت گوگل، اظهارات ضد و نقیض مسوولان حکومتی حکایت از آن دارد که آنها خودشان هم نمی دانند چرا این اختلال و محدودیت را ایجاد کرده اند. یکی از درخواست های مردمی صحبت می کند، یکی از حکم قضایی و یکی دیگر از اشتباه فنی. یکی فیلم موهن به پیامبر را بهانه می کند، دیگری نقض قانون ایران توسط جی میل را و آخری فیلم های مبتذل و مستهجن را. در یک جمله می توان جمع بندی کرد که: معلوم نیست کی به کی است!

به گزارش کلمه، همزمان با آغاز آنچه از سوی مسوولان اجرای فاز اول شبکه ملی اطلاعات نامیده شد، سرویس های گوگل در کشور محدود و یا به کلی فیلتر شد. مسوولان دولتی پیش‌تر گفته بودند بهره‌گیری از ای‌میل‌های ملی موجب فیلترینگ ایمیل‌های خارجی نخواهد شد. با این حال روز یکشنبه، دوم مهر خبرگزاری ایلنا در خبری به نقل از عبدالصمد خرم‌آبادی، دبیر “کارگروه مصادیق محتوای مجرمانه” گزارش کرد که سایت‌های گوگل و جی‌میل در سراسر کشور فیلتر خواهند شد.

او با این ادعا که این امر به دلیل “درخواست‌های مکرر مردم” انجام می‌شود، گفته بود: این درخواست‌ها واکنشی به انتشار فیلم “بی‌گناهی مسلمانان” بوده است.

این در حالی است که پس از آن رضا تقی پور  وزیر ارتباطات و فن آوری اطلاعات ادعای دیگری را مطرح کرد و گفت: “اختلال در جی میل به دلیل عدم رعایت قوانین کشورمان و حکم دادگاه قوه قضائیه است.”

رضا تقی پور همچنین ادعا کرد که سرویس جستجوگر اینترنتی گوگل در ایران هیچ مشکلی ندارد؛ حال آنکه بر اساس گزارش های متعدد، حتی دامین اصلی گوگل دات کام نیز در برخی شهرها و ISP های خدمات دهنده اینترنت، فیلتر شده است.

نکته قابل تامل در پاسخ وزیر دولت احمدی نژاد این بود که از وضعیت ایجاد شده برای سرویس پست الکترونیکی گوگل(جی میل) نیز با عنوان “اختلال” یاد کرد و ضمن آن گفت: “هر زمانی تصمیم بگیرند جی میل نیز رفع اختلال می شود.”

اما پس از تناقض گویی در ادعاهای این دو مسئول دولتی، که یکی دبیر “کارگروه مصادیق محتوای مجرمانه” است و دیگری وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، و یکی فیلترینگ سایت‌های گوگل و جی‌میل را به توهین از طریق انتشار فیلم بی گناهی مسلمانان و دیگری آن را با حکم قضایی پیوند زد، این بار نوبت به یکی از اعضای  کارگروه تعیین مصادیق فیلترینگ رسید تا سومین توجیه را مطرح کند.

این عضو کمیته فیلترینگ، هم سخنان وزیر و هم سخنان دبیر همین کمیته را کنار گذاشت و در اظهارنظری تازه، دلیل مسدود شدن سرویس پست الکترونیک گوگل را «مشکل فنی در تفکیک دو سرویس جی-میل و یوتیوب» عنوان کرد!

محمدرضا آقامیری گفت که جی-میل «ناخواسته» مسدود شده و در صورتی‌که راه‌حلی فنی برای این تفکیک پیدا شود، «رفع فیلتر» خواهد شد!!

نکته قابل توجه در توضیحات او، تکذیب ادعاهای خرم آبادی دبیر “کارگروه مصادیق محتوای مجرمانه” است که از سوی او به عنوان یک “فرافکنی” محکوم شده است. آقا میری با تاکید بر اینکه «ارتباط چندانی میان محدودیت دسترسی به جی-میل با اتفاقات اخیر در زمینه‌ محکومیت فیلم موهن وجود ندارد»، نسبت دادن قطع شدن جی-میل در ایران را به محکوم کردن حوادث اخیر در فضای مجازی فرافکنی عنوان کرد و به مهر گفت: «قطع جی-میل در ایران تنها به دلیل برخی مشکلات فنی رخ داده است و ما هیچ وقت نخواسته و نمی‌خواهیم که جی-میل و سرویس‌های گوگل را فیلتر کنیم.»

به نظر می رسد این عضو کارگروه تعیین مصادیق فیلترینگ درصدد رفع و رجوع تناقض گویی های صورت گرفته از سوی دیگر مسوولان بوده، اما خود نیز به جمع تناقض گویان اضافه شده و بلکه صراحتا به دروغگویی متوسل شده است. آقامیری در حالی مدعی شده که «اخیرا موتور جستجوی گوگل برای دور زدن سیستم فیلترینگ ایران از پروتکل جدید https استفاده کرده ” که در واقع کاربران ایرانی همه می دانند حدود سه سال است که جی میل وارد این سیستم شده و تمام خدمات سرویس ایمیل خود را با استفاده از پروتکل SSL ارئه می دهد.

ماجرای اجباری شدن استفاده از https در جی میل نیز به گزارش های مکرر کاربران ایرانی در سال ۸۸ بر می گردد از تلاش حکومت برای شنود محتوای ایمیل های خود شکایت داشتند و گوگل نیز برای امن کردن تبادل اطلاعات کاربران اینترنت در ایران، چنین تغییری را ایجاد کرد. با چنین پیش زمینه ای، فیلترینگ جی میل سؤال‌برانگیزتر از قبل به نظر می رسد و می توان آن را تلاشی با هدف مداخله و کنترل بیشتر محتوای اطلاعات شخصی کاربران ارزیابی کرد؛ همان نگرانی اساسی که در خصوص ایمیل های موسوم به ملی هم وجود دارد.

تناقض گویی های عضو کارگروه تعیین مصادیق فیلترینگ هم به اینجا ختم نمی شود. او در ادامه ادعا کرده که: یوتیوب و جی‌میل از طریق این پروتکل یعنی https قابل رویت هستند و بر این اساس سیستم فیلترینگ ما برای فیلتر شبکه یوتیوب به صورت تفکیک شده نمی‌تواند عمل کند و امکان فنی فیلتر کردن یوتیوب مستقل از جی-میل وجود ندارد! و ما مجبور شدیم برای جلوگیری از نشر ابتذال و نشر موارد مستهجن که فرزندان ما را در خطر می‌اندازد این دو سرویس را که بر یک پروتکل پیاده‌سازی شده‌اند، با هم مسدود کنیم.»

این سخنان در حالی است که به نظر می رسد یا حافظه او یاری نکرده تا به خاطر بیاورد که زمان زیادی است که یوتیوب در لیست سایت های فیلتر شده از سوی حکومت قرار دارد، و یا خوشبینانه از سر ناآگاهی وی بوده و از قبل اطلاعات صحیحی در اختیارش قرار نگرفته است که ادعا کرده «دانش فنی تفکیک این دو سرویس هنوز محقق نشده.»

اما چه ناآگاهی باشد و چه فراموشی و چه عمدی، برای کسانی که کمترین آشنایی با دانش چگونگی دسترسی به اینترنت و پورت و پروتکل ها داشته باشند، این توجیه مسخره به نظر می رسد که مقام های دولتی مسئول فیلترینگ بگویند «ما می‌خواستیم یوتیوب را مسدود کنیم، جی-میل هم قطع شد و این ناخواسته بوده و از طرفی چاره‌ای هم برای این موضوع وجود ندارد چرا که نمی‌خواهیم به هیچ وجه یوتیوب باز باشد.»

جالب تر آنکه او حتی به کاربران این نوید را داده که وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در حال یافتن روشی برای حل این مشکل است تا بتواند در آینده، یوتیوب را مسدود و سرویس جی میل را باز کند و افزوده که این دانش فنی به زودی می آید؛ اتفاقی که در ماههای قبل وجود داشت و این تصمیم‌گیر فیلترینگ ظاهرا از آن بی‌خبر بوده است.

این عضو کارگروه تعیین مصادیق فیلترینگ در نهایت تصریح کرده «زمان قطعی نمی‌توان داد که مثلا این مشکل تا سه روز آینده حل شود اما جی-میل باز می‌شود و مشکلی نخواهد داشت.»

با این همه تناقض گویی و بی اطلاعاتی از سوی سه مرجع کارگروه مصادیق محتوای مجرمانه” ، وزارت ارتباطات و فناوری و کارگروه تعیین مصادیق فیلترینگ مشخص نیست اینترنت حلال و پاک و ملی که مسوولان درصدد اجرایی کردن آن هستند، اینترنت کشور و  کاربران را به چه سمتی سوق خواهند داد و اینچنین است که انتظامی نماینده مدیران مسئول در هیات نظارت بر مطبوعات دست به چنین اعترافی می زند که بستن گوگل تا اطلاع ثانوی و فیلتر جی‌میل که مکاتبات مردم در بستر آن انجام می شود نشان می دهد تصمیم گیرندگان از مدلها و اقتضائات روز جامعه اطلاعاتی کم اطلاعند چرا که موتور جستجو و بستر مکاتباتی را که نمی توان تا ‌اطلاع ثانوی تعطیل کرد.

فیلترینگ، اختلال، محدودیت گوگل و جی میل و یا هر عنوان و توجیه جدید دیگری که در ادامه تناقض گویی های مسئولان به این لیست اضافه شود، انتقادات و واکنش های منفی زیادی را از سوی کاربران اینترنتی و همچنین رسانه های مجازی و چاپی به همراه داشته و این نگرانی را نیز در میان آنها تشدید کرده که با اجرایی شدن اینترنت ملی، وعده های قبلی دولتمردان مبنی بر تغییر نکردن دسترسی به اینترنت جهانی یکسره دروغ است و باید در انتظار اختلالات و محدودیت های فراوانی از این دست باشند.